Lc.12,1-7 (14/10/2022)
Intussen was een ontelbare menigte samengestroomd die elkaar bijna verdrong. Maar hij begon eerst tegen zijn leerlingen te zeggen: “Neem jezelf in acht voor de gist van de Farizeeën. Deze is dubbelzinnig. Maar niets wat nu verhuld is, zal niet onthuld worden, of wat verborgen is, zal niet bekend worden. Al wat je in het duister hebt gezegd, zal in het licht worden gehoord, en al wat je binnenskamers in het oor hebt gefluisterd, zal van de daken worden verkondigd.
Ik zeg jullie, mijn vrienden: Wees niet bang voor wie het lichaam doden, maar daarna niets ergers kunnen doen. Vrees veeleer hem die, nadat je bent gedood, de volmacht heeft in de [gehenna] te werpen. Worden vijf mussen niet verkocht voor een paar centen? Toch is er niet één vergeten voor Gods Gelaat. Zelfs de haren van jullie hoofd zijn alle geteld. Wees dus niet bang! Méér dan mussen zijn jullie gedragen!
Bemerk dat Jezus hier uitdrukkelijk tegen zijn leerlingen spreekt, en niet tegen de menigte. Ook op andere plaatsen in het Evangelie is dat zo, maar we lezen daar vaak over. Maakt dat een verschil? Toch wel.
Uiteraard gaat het er niet om dat Jezus’ dichte leerlingen ‘betere mensen’ zouden zijn. Wel zijn zij geroepen – en zijn zij daarop ingegaan – Jezus intiemer (= radicaler) te leren kennen en gestalte te geven in hun gehele leven. De wijdere kring vindt het allemaal wel oprecht interessant, maar houdt het vaak bij fragmenten en momenten.
De grotere intensiteit van omgang met Jezus vraagt logischerwijze ook andere ondersteuning van Jezus. Met zijn dichte leerlingen gaat hij dieper naar het geheim van het leven en van G-ds werking daarin. Hij gaat ook dieper in de bemoediging en ‘hun geest soepel maken’, d.i. dat G-ds Geest in hen vruchtbaar kan worden.
Ik vermoed – mag hopen – dat wie dagelijks deze commentaren leest, mensen zijn die ingaan op Jezus’ uitnodiging hem van nabij te volgen. Weet je dus specifiek aangesproken vandaag, en laat G-ds goede Geest door jou heen gaan …
Lc.12,54-59 (21/10/2022)
Tegen de menigte zei Jezus nu ook: “Als jullie een wolk zien opkomen in het westen, zeg je meteen: er komt regen – en zo gebeurt het inderdaad. En als er een zuidenwind waait, zeg je meteen: het wordt heet – en zo gebeurt het inderdaad. Dubbelzinnigaards! [hypocritai] De fenomenen van aarde en hemel weet je wel te onderscheiden, waarom dan niet deze tijd?
Waarom oordelen jullie niet uit jezelf wat het rechte is? Wanneer je met je tegenpartij naar de overheid stapt, doe onderweg dan nog alle moeite om van hem af te komen, want anders sleurt hij je naar de rechter en de rechter zal je overleveren aan de deurwaarder en de deurwaarder zal je in de gevangenis werpen. Ik zeg je: Je zult daar niet uit komen totdat je tot de laatste cent hebt betaald.”
Jezus besteedde veel tijd buiten, onderweg. Net als alle mensen die dicht bij de natuur leven en werken, kan hij aan bepaalde tekenen zien wat voor weer het wordt. Maar daar draait het niet om. Het volstaat niet om te weten of het nu al dan niet mooi weer wordt. Het is nochtans verleidelijk om je bezig te houden met het weer en oppervlakkige zaken.
Maar Jezus daagt ons uit ‘de tekenen van deze tijd te begrijpen’ en ons wijs te gedragen. Dicht bij de tijd leven en dicht bij G-d zal je in staat stellen om die tekenen te herkennen en te begrijpen. Het zal je doen zien waar G-d is in wat er om je heen gebeurt, en hoe je geroepen bent om als volgeling van Jezus te reageren.
Jezus roept ons op tot onderscheiding en daadkracht in de wereld waarin we nu leven. Hij wil dat we een extra inspanning leveren en onze verantwoordelijkheid opnemen om zonder te veroordelen zelf uit te maken wat goed is.
Lc.14,1.7-11 (29/10/2022)
Het gebeurde eens dat Jezus te gast was voor de maaltijd op sabbat in het huis van een overste van de farizeeën en zij hielden hem in de gaten. Jezus had opgemerkt hoe de gasten de voornaamste plaatsen aan tafel zochten. Hierop vertelde hij hun een gelijkenis:
Wanneer je door iemand wordt uitgenodigd voor een bruiloftsfeest, ga dan niet aanliggen aan de voornaamste plaatsen. Misschien is er iemand uitgenodigd die voornamer is dan jij. Als die dan komt, zou jullie gastheer zeggen: “Maak plaats voor hem”, en dan zul je vol schaamte de laatste plaats moeten innemen. Nee, wanneer je wordt uitgenodigd, ga dan aanliggen op de laatste plaats. Als dan de gastheer komt, zal hij je zeggen: “Vriend, kom meer naar voor!”, en dan zal je eer te beurt vallen voor de ogen van al je tafelgenoten.
Want ieder die zichzelf groter maakt, zal kleiner worden,
en wie zichzelf kleiner maakt, zal groter worden.
Jezus – en eigenlijk alle grote spirituele tradities – heeft iets met eenvoud en nederigheid. Waarom zou dat toch zo zijn?
Ik zou vermoeden dat het erom gaat dat wie zichzelf groot maakt, rekent op zijn eigen krachten en dus feitelijk leeft zonder G-d. Er is een zeker besef van kleinheid nodig om ook ruimte te laten voor G-d, anders neem ik zelf alle ruimte in.
Geloven dat er een G-d is, is vertrouwen dat híj mijn kracht is. (‘Geloven’ en ‘vertrouwen’ geven wij in het Nederlands met twee woorden weer, maar in de Bijbelse talen is daar maar één woord voor. Het gaat dus om hetzelfde!) Als ik daar dus durf op vertrouwen, zal hij mij ook mijn ‘juiste plaats’ aanwijzen, en díe zal meest vruchtbaar zijn voor mijn leven.
Het betekent wel dat ik moet durven starten met ‘minder dan mijn ego denkt’. Dat is een moeilijke opgave voor ons, mensen, en al zeker in een maatschappelijke omgeving die erg gericht is op de ‘ophemeling’ van dat ego. Maar Christen zijn we niet voor onszelf …
Lc.16,9-15 (5/11/2022)
Ik zeg jullie: Maak voor jezelf vrienden uit de afgod van onge-recht-ig houvast [onrechtvaardige mammon = al datgene waar je onrechtmatig je vertrouwen op stelt], zodat ze, wanneer die verdwijnt, jullie verwelkomen in de eeuwige tenten.
Wie betrouwbaar is in het kleinste, is ook betrouwbaar in het grote, en wie ongerechtig is in het kleinste, is ook ongerechtig in het grote.
Als jullie dan niet betrouwbaar blijken ten aanzien van de afgod van ongerechtig houvast, wie zou dan het waarachtige aan jullie toevertrouwen?!
En als jullie niet betrouwbaar blijken ten aanzien van andermans goed, wie zou jullie dan het onze geven?!
Geen enkele dienaar kan twee heren dienen. Want ofwel zal hij de ene haten en de ander liefhebben, ofwel de ene aanhangen en de ander verachten. Je kunt niet God dienen én de afgod waar je op rekent.
Ook de farizeeën hoorden deze dingen en geldzuchtig als ze waren, lachten ze hem vierkant uit. Jezus zei tegen hen: “Jullie rechtvaardigen jezelf voor de ogen van de mensen, maar God kent jullie hart. Wat hoog staat bij de mensen, is een gruwel in de ogen van God.”
Jezus stelt in vraag hoe het gesteld is met onze betrouwbaarheid: “Als jullie niet betrouwbaar blijken ten aanzien van de afgod van ongerechtig houvast, wie zou dan het waarachtige aan jullie toevertrouwen?!” Als je al niet betrouwbaar met geld/eigendom kunt omgaan, hoe zou je dan met werkelijk belangrijke dingen betrouwbaar om kunnen gaan?
Écht betrouwbaar zijn is (in G-ds ogen) een levenshouding die altijd en overal aanwezig zal zijn, of niet zal zijn. Ze wordt niet bepaald door diegene of datgene waaraan je trouw bent. Niet het voorwerp waarop je handelingen slaan (geld, belangrijker dingen, klein/groot) maakt het verschil uit, wél de houding die je aanneemt: betrouwbaar of niet. Om de lijn van de betrouwbaarheid te volgen, kan ik ervoor kiezen mij te laten leiden door Jezus.
Lc.17,20-25 (10/11/2022)
De Farizeeën vroegen hem nu wanneer het rijk van God zou komen.
Hij antwoordde hen: “Het koninkrijk van God komt niet zintuigelijk observeerbaar. Je kunt niet zeggen: Kijk, hier!, of: Kijk, daar! Want het koninkrijk van God is binnenin jullie.”
Tegen zijn leerlingen zei hij nu: “Er zullen dagen komen dat jullie zullen wensen één dag van de mensenzoon te zien, maar je zult die niet zien. Men zal tegen jullie zeggen: Kijk, hier!, of: Kijk, daar! Ga daar niet heen; volg ze niet. Want zoals de bliksem de hemel verlicht van het ene eind tot het andere, zo zal het ook zijn op de dag van de mensenzoon. Maar eerst moet hij veel lijden, verworpen worden door de mensen.”
Het ‘koninkrijk van G-d’ is niet iets om met meetlat en microscoop te lijf te gaan. Wie op het spoor wil komen van dat ‘koninkrijk’ kan dat niet (be)rekenend of tellend.
Is dat ‘koninkrijk’ dan onzichtbaar? Toch niet; het wordt wel degelijk heel concreet – of zou dat toch moeten. Maar het start in het innerlijk van de mens. Jawel, van de mens! Het ‘koninkrijk van G-d’ start waar de mens – ik en jij – G-d de facto ‘koning’ willen laten zijn over ons leven. Mag híj mijn dagelijkse handel en wandel bepalen? Mag híj vorm geven aan mijn leven, in de kleine en de grote dingen? (I.p.v. over het ‘koninkrijk’ te spreken, zouden we dus beter spreken over ‘het koningschap van G-d’.)
Er zit nog een venijnige angel in de staart. Dat ‘koningschap’ – net daar waar wij het heel concreet, radicaal en con-sequent, zouden gaan waarmaken – brengt lijden met zich mee! Jezus ging er ons in voor. Volgen wij? Wie ‘het koningschap van G-d’ zichtbaar maakt, zál tegenstand ontmoeten!
Lc.21,29-33 (25/11/2022)
Nu vertelde hij hen [zijn leerlingen] een gelijkenis: “Kijk naar de vijgenboom, en alle bomen. Wanneer jullie zien dat zij beginnen te ontspruiten, weet je uit jezelf dat de zomer dichtbij is. Zo moeten jullie ook, wanneer je deze dingen ziet gebeuren, weten dat het koninkrijk van God dichtbij is. Jazeker, ik zeg jullie: Deze generatie zal niet voorbijgaan totdat al deze dingen gebeuren.
Hemel en aarde zullen voorbijgaan, maar mijn woorden gaan nooit voorbij.”
Hier en elders in het Evangelie drukt Jezus zijn leerlingen op het hart dat ze ‘de tekenen’ moet leren begrijpen. Dat zijn geen tovertrucjes of waarzeggerij, maar heel simpelweg wat er te zien ís. Voor Jezus liggen die dingen ‘voor het rapen’ in de natuur en de gebeurtenissen van elke dag. Althans voor wie kijkt met open ogen, gezond verstand en een gelovig, d.i. vertrouwvol, hart!
Dat is vandaag niet anders voor ons dan toen (zoals zoveel uit de Bijbel blijkt te gaan over zeer herkenbaar menselijke dingen, ook al spelen ze zich zo lang geleden af). Mensen blijven duidelijk mensen … Waarzeggerij is niet aan de orde. Daar kom je niet verder mee – alleen de toekomst brengt ons verder 😉! Met een heldere kijk in de wereld staan en je laten leiden door het kompas van G-ds Woord, dáárin ligt het ‘geheim’ (dat dus geen geheim is) van het ‘lezen van de tekenen’.
Welnu, ‘de tekens’ vertellen ons: alle levensvórmen – een boom, een mens, een natie, een oorlog, een werk, … - hebben hun seizoenen; maar het Léven is eeuwig!